Jump to content

İRADE/İSTENÇ VE NEDENSELLİK


Recommended Posts

Nedensellik ilkesi iradeyi dışarıda bırakmaz;

yani nedensiz seçim yapan bir irade yoktur.

O zaman irade nedir ?

Benim düşünceme göre:

Seçime neden olan şey zorlayıcı değilse

irade kendi değer sistemine göre nedenlerden birisi arasından seçim yapar.

Dolayısı ile nedensellik yine devrededir.

Öyle değil mi ?

Link to post
Sitelerde Paylaş

Nedensellik ilkesi iradeyi dışarıda bırakmaz;

yani nedensiz seçim yapan bir irade yoktur.

O zaman irade nedir ?

Benim düşünceme göre:

Seçime neden olan şey zorlayıcı değilse

irade kendi değer sistemine göre nedenlerden birisi arasından seçim yapar.

Dolayısı ile nedensellik yine devrededir.

Öyle değil mi ?

İradenin değer sistemini oluşturan neden/ler zorlayıcı değil mi?

Link to post
Sitelerde Paylaş

İradenin değer sistemini oluşturan neden/ler zorlayıcı değil mi?

zorlayıcı değildir, özendiricidir

zorlayıcı olsa irade diye bir şey olmazdı

özendirici olmasaydı nedensiz bir seçim olmuş olurdu

ki bu da nedensellik ilkesine aykırı olurdu

Link to post
Sitelerde Paylaş

zorlayıcı değildir, özendiricidir

zorlayıcı olsa irade diye bir şey olmazdı

özendirici olmasaydı nedensiz bir seçim olmuş olurdu

ki bu da nedensellik ilkesine aykırı olurdu

Evet zorunluluksa özgür irade bir yanılsama oluyor zaten.

Özendirici olmadığında niçin nedensiz bir seçim diyoruz ? Nedenin(etkinin) özendiricilikten öte zorlayıcı olduğundan da bahsetmek mümkün .Ve bu durum nedenselliğe aykırı değil.Nedenli  bir seçim.

Aslında özendirici olduğunda nedenselliği  eksik bir tercih olmuyor mu?

Çünkü özendirmek,sonuç oluşturmak için yetersiz.

Ve sebeplerin özendirici olduğunu nereden biliyoruz?

Link to post
Sitelerde Paylaş

Evet zorunluluksa özgür irade bir yanılsama oluyor zaten.

Özendirici olmadığında niçin nedensiz bir seçim diyoruz ? Nedenin(etkinin) özendiricilikten öte zorlayıcı olduğundan da bahsetmek mümkün .Ve bu durum nedenselliğe aykırı değil.Nedenli bir seçim.

Aslında özendirici olduğunda nedenselliği eksik bir tercih olmuyor mu?

Çünkü özendirmek,sonuç oluşturmak için yetersiz.

Ve sebeplerin özendirici olduğunu nereden biliyoruz?

özendiriciliğin gerçek nedeni içseldir

örneğin

iki bardak su var; biri mavi renkli bardakta diğeri diğeri kırmızı

ve siz de su içmek zorundasınız;

bardaklardan birinin seçiminde etkili olan özendirici nedenselliktir

çünkü renkler dışsal olmakla birlikte renklerin seçimimde etkin olan

içsel durumunuzdur, içsel durumunuza göre bir rengi seçersiniz

ve bu seçim geri dönülmez değildir, kararınızı değiştirebilirsiniz

tabii ki kararınızı da yine özendirici bir nedenle değiştirebilirsiniz

yani içsel durumunuz ya da değerlerinizin değişmesiyle

ama denilebilirki iradesel kararlar içsel durumla değişebiliyorsa

bu durumda iradenin anlamı nedir?

ben şöyle düşünüyorum:

irade nedensiz bir seçim değildir

içsel nedenlerin dışavurumudur

bu dışavurum sürecini biz karar verme veya irade olarak algılıyoruz.

Link to post
Sitelerde Paylaş

diyelim ki elimde bir pıçak var...

bunu sana batırabilirim yahut salata yapabilirim...

içimden bir ses batır batır diyor...

başka bir ses bok yeme otur diyor...

ben hangi sesi dinlersem dinleyeyim sonuç yaptığımın bir nedeni olacak...

nedensizce ben bu işi yaptım desem bile içimdeki sesler nedenlerin arasında olduğu için dediğim kabul olmuyor...

işte böyle karışık bir konudur bu efendim...

tarihinde kirec tarafından düzenlendi
Link to post
Sitelerde Paylaş

özendiriciliğin gerçek nedeni içseldir

örneğin

iki bardak su var; biri mavi renkli bardakta diğeri diğeri kırmızı

ve siz de su içmek zorundasınız;

bardaklardan birinin seçiminde etkili olan özendirici nedenselliktir

çünkü renkler dışsal olmakla birlikte renklerin seçimimde etkin olan

içsel durumunuzdur, içsel durumunuza göre bir rengi seçersiniz

ve bu seçim geri dönülmez değildir, kararınızı değiştirebilirsiniz

tabii ki kararınızı da yine özendirici bir nedenle değiştirebilirsiniz

yani içsel durumunuz ya da değerlerinizin değişmesiyle

ama denilebilirki iradesel kararlar içsel durumla değişebiliyorsa

bu durumda iradenin anlamı nedir?

ben şöyle düşünüyorum:

irade nedensiz bir seçim değildir

içsel nedenlerin dışavurumudur

bu dışavurum sürecini biz karar verme veya irade olarak algılıyoruz.

Özendiriciliğin gerçek nedeni içseldir demek,farklı mekanizmalar aynı etkiye farklı tepki verir demek,doğru yalnız içsel durum dediğimiz dış etkiler sonucu oluşmak zorunda değil mi?

İsterseniz tamamen birbirinin aynı olan bardaklar olsun yalnızca konumları farklı.Birini seçmemizin nedeni genlerimiz, çevremiz, yaşantımız,bilincimiz,sağ ve sol taraf hakkında tüm algımız, bilgimiz, geçmişimiz  ... Yani özgürce oluşturamadığımız içselliğimiz.Kararımı değiştirebilmem özgür olduğumu göstermiyor bu durumda.Determinizme göre tüm etkilerin sonucu kaçınılmaz,belirli tepkilerdir.Ben bir bardağı seçiyorsam bunun nedenleri var,değiştiriyorsam yine nedenleri var.İlk önce sağdakini sonra bak özgürüm demek için soldakini bile seçsem özgür olduğumu düşünmemi ve bunu göstermeye çalışmamı sağlayan içsel nedenleri oluşturan sürüyle dış etken,neden var.İrade nedensiz seçim yapabilmek olduğu için değil bizzat nedenler seçim yaptırdığı için özgür irade katı determinizmle çelişiyor.

Link to post
Sitelerde Paylaş

Ozgur irade yoktur. yaptigimiz secimler aslinda secim degil tepkidir ve evren yasalarina tabidir.

tekrar hatirlatmakta fayda var

"every action, is a reaction"

Ne alakası var yahu? Nasıl böyle son noktayı koyabiliyorsunuz anlamıyorum. Nedensellik ve determinizm aynı şeyler değil, ''her şeyin bir nedeni var o zaman evren deterministtir ve mecburen yaşıyoruz'' denemez. ki bunların ikisinin doğruluğu bile tartışılır.

Masanın üzerindeki suyu içsem, bunu nedensellikle ya da determinizmle nasıl açıklayacaksınız?

- Susadım o yüzden mi içtim?

- Masanın üzerinde durduğu için mi içtim?

- Su içmeyi sevdiğim için mi?

- Saat 2 olduğu için mi içtim?

- Bugün günlerden Salı olduğu için mi içtim?

- Canım öyle istedi diye mi içtim?

- Az önce bir rüzgar esti o yüzden mi yoksa?

Neden içtim bu suyu? Hangi nedene bağlayabiliriz bunu? Nedenselliğe göre bunu bir nedene bağlamamız lazım. Bu etki neye karşı bir tepkiydi?

Nasılına gelirsek, yani determinist kısmına... Bu suyu hangi koşullar altında içtiğimi nasıl açıklayacaksınız? Formüle nasıl dökeceksiniz? O suyu içeceğim önceden %100 kesinlikte belli miydi? Geçmişe gidecek olsak, ben o suyu yine de içecek miydim? Belki 1 saniye gecikmeli içecektim, belki yarısını içecektim, belki gidip dökecektim... Bunun formüle dökülebileceği mantıklı geliyor mu cidden?

Özgür irade, nedensellik, seçim... vs. Ben özgür iradenin var olduğunu düşünüyorum, seçenek ne kadar çoksa o kadar özgürdür irademiz... ama tabi bu da kesin doğru diyemem. Çünkü başka gözlemciye göre neyi seçeceğim daha belirli olabilir, yani determinizme gider ama dediğim gibi o da belli değil. Bu gibi kavramlar üzerinden kesin konuşmak garip geliyor bana bu yüzden.

Link to post
Sitelerde Paylaş

Özendiriciliğin gerçek nedeni içseldir demek,farklı mekanizmalar aynı etkiye farklı tepki verir demek,doğru yalnız içsel durum dediğimiz dış etkiler sonucu oluşmak zorunda değil mi?

İsterseniz tamamen birbirinin aynı olan bardaklar olsun yalnızca konumları farklı.Birini seçmemizin nedeni genlerimiz, çevremiz, yaşantımız,bilincimiz,sağ ve sol taraf hakkında tüm algımız, bilgimiz, geçmişimiz ... Yani özgürce oluşturamadığımız içselliğimiz.Kararımı değiştirebilmem özgür olduğumu göstermiyor bu durumda.Determinizme göre tüm etkilerin sonucu kaçınılmaz,belirli tepkilerdir.Ben bir bardağı seçiyorsam bunun nedenleri var,değiştiriyorsam yine nedenleri var.İlk önce sağdakini sonra bak özgürüm demek için soldakini bile seçsem özgür olduğumu düşünmemi ve bunu göstermeye çalışmamı sağlayan içsel nedenleri oluşturan sürüyle dış etken,neden var.İrade nedensiz seçim yapabilmek olduğu için değil bizzat nedenler seçim yaptırdığı için özgür irade katı determinizmle çelişiyor.

yalnız içsel durum dediğimiz dış etkiler sonucu oluşmak zorunda değil mi?

Dış etkiler içsel durumu sadece tetiklerler; ama herkesin içsel durumu farklı olduğu

için aynı dış etkilere farklı yanıtlar verirler; yani dış etki tetikleyicidir ama belirleyici

olan içsel durumlardır. İradenin kökeni bu içsel durumlardır.

Aslında içeride irade eden seçim yapan kimse yoktur. Dış etki karşısında içsel

tepkiler bir makina gibi otomatik olarak çalışır ve hangi içsel durum baskın

çıkarsa ona uygun tepki verilir. İçsel durumların bu birbirleriyle olan çekişme

sürecini bizler karar verme ya da irade olarak algılıyoruz.

Yani irade yoktan ve nedensiz olarak bir şey seçmiyor. İrade içsel durumlardan

birine uygun olan seçimin yapılmasıdır. Ama bu seçim değiştirilebilir nitelikte

olduğu için irade olarak algılanıyor.

Link to post
Sitelerde Paylaş

yalnız içsel durum dediğimiz dış etkiler sonucu oluşmak zorunda değil mi?

Dış etkiler içsel durumu sadece tetiklerler; ama herkesin içsel durumu farklı olduğu

için aynı dış etkilere farklı yanıtlar verirler; yani dış etki tetikleyicidir ama belirleyici

olan içsel durumlardır. İradenin kökeni bu içsel durumlardır.

Aslında içeride irade eden seçim yapan kimse yoktur. Dış etki karşısında içsel

tepkiler bir makina gibi otomatik olarak çalışır ve hangi içsel durum baskın

çıkarsa ona uygun tepki verilir. İçsel durumların bu birbirleriyle olan çekişme

sürecini bizler karar verme ya da irade olarak algılıyoruz.

Yani irade yoktan ve nedensiz olarak bir şey seçmiyor. İrade içsel durumlardan

birine uygun olan seçimin yapılmasıdır. Ama bu seçim değiştirilebilir nitelikte

olduğu için irade olarak algılanıyor.

Anladım,sanırım aynı şeyi söylüyoruz.

tarihinde felitsa tarafından düzenlendi
Link to post
Sitelerde Paylaş
  • 6 months later...

konuyu biraz daha irdeledim:

gerek içsel nedenlerden olsun gerekse dışsal nedenlerden olsun, pek de fark etmez

çeşitli özendirici nedenlerden birini seçerek son kararımızı verdik

ve örneğin a,b,c,d,e,f şıklarından c yi seçtik ve olaylar c ye göre biçimlendi

hiçbir seçim yapmayabilirdik de ama bu da bir seçim olurdu

o zaman seçim özgürlüğü, özgürlük müdür zorunluk mudur

Link to post
Sitelerde Paylaş

Nedensellik ilkesinde sorun yok. ama hayatımızı bu nedenlere bağımlı hale getirmede bazı problemler var;

Yani o zaman hayat bizi nereye götürürse oraya mı gitmeliyiz?

Olumsuz nedenler arasından, kendi sebeplerimizi yaratmaya çalışıp, hayatımıza yön vermeyi bırakmalı mıyız?

Bu biraz kadercilik anlayışına benziyor; evet, aynı şey değil, hayatını belirleyen bir güç yok. ama bu şartlanma ile, kadercilikteki teslimiyet, bilinçaltına işlemeye başlar.

Link to post
Sitelerde Paylaş
  • Konuyu Görüntüleyenler   0 kullanıcı

    Sayfayı görüntüleyen kayıtlı kullanıcı bulunmuyor.

×
×
  • Yeni Oluştur...