KANITLAMA

[ForuMeydan 0]

Ne denli metafiziksel olursa olsun her önermeyi dogrulayıcı kanıt bulma olanagı vardır; dahası, getirilen kanıtlar gözlemsel ya da deneysel olarak güvenilir de olabilir. Bir sav ya da kuramin bilimselliği doğrulanmaya degil, yanlışlanmaya elvermesindedir. Üstelik istatistiksel korelasyonlar, yüksek de olsa, nedensel bir iliskiyi göstermez; olsa olsa öyle bir iliski için olasılık saglar. Aralarında hiçbir ilişki olmayan olgu kümeleri için bile kimi korelasyonlar kurulabilir.

Bir kuramın gerçek anlamda yoklanması, öngörülerinin açık, seçik ve yalın bir dille ortaya konmasıyla; kuramın hangi gözlem sonuçlarıyla yanlışlanacağının baştan bilinmesiyle olasıdır.

Pek çok olay Tanri'nın varligina kanıt olarak gösterilebilir. Ne ki, bu her hipotez için dogrudur. Önemli olan dogrulayıcı kanıtlar bulmak değil, hipotezin ne gibi gözlemlerle yanlışlanabileceğini önceden söyleyebilmektir. Oysa teologlar hiçbir zaman Tanrı'nın varlığına ilişkin savın hangi gözlemler yapıldığında yanlışlanabileceğini bize söylemiş değildir.

Teolojik açiklamayi bir tek firça vurusuyla resim yapmaya benzetebiliriz. Tanri kavrami öylesine genis ve yüklü tutulmustur ki, açiklama kapsami disinda kalan hiçbir olgu gösterilemez. Bilimin ortaya çikisi, herseyi açiklayan bir kavramin aslinda hiçbir seyi açiklamadigi gerçeginin sezinlemesini beklemistir. Teoloji ileri sürdügü gibi evrensel dogrulari içeren bir bilim olsaydi, ona ters düsen yeni bir bilimin etkinlik kazanmasina olanak olabilir miydi?

Teolojik ögretilerin kusku, irdeleme ya da özgür tartışmaya dayanma gücü yoktur. "Açıklama" diye ortaya konan apriori (gözlem yapilmaksizin dogru kabul edilen) ögretilerin sarsılmasıyla, onlara dayalı egemenlik de yitirilir.

Teolojinin 'dogruları' tekelinde tutma, insan düşüncesi üzerinde kurdugu egemenliği koruma kaygisi, bilim ile dinin çatışmasındaki başlıca etkendir.

[Çakırcalı 0]

Tüm bunlardan dolayıdır ki dinler, bugün için varlıklarını koruyor olsalar da, zamanla tarihin karanlığına gömülmek zorundadır.