İlginç Fizik Soruları

[Öküz Aleyhisselam 0]

Bu arada bir iki soru da ben sormak istiyorum;Matematikten geometriden uzakta ama içinde biraz fizik olan gündelik yaşamda pekçe rastladığımız bazı olaylardan esinlenerek.

Soru şu,çay bardağınıza çayınızı koydunuz,çayın içinde çay tortuları vs. var ve şekeri atıp çayı karıştırdınız(çayın içine şekeri atıp atmamanız önemli değil,önemli olan karıştırmanız!!!),kaşığı çıkarttıktan sonra bardağın içinde dönüp duran tortular vsler durduklarında bardağın dibinde ortada toplanırlar.Hani bardağın dibinde toplanmalarını anlayabiliriz,tortuların öz kütleleri suyun öz kütlesinden yüksektir falan filan;ama neden ortasında toplanır?

Bir diğer soru şu,çaydanlık ile ocağa su koydunuz ve su kaynamaya yakın iken diyelim bir iki dakika öncesinde çaydanlığın dibinden tıslama,zırlama benzeri bir ses çıkar,bunun nedeni?

[occaminbaltasi 0]

çok saçma olabilir yanlış olması muhtemel düşüncem şudur ki;

belki bardak tam olarak temiz değildir ve tortularda oraya yapışıyordur.

[haci 0]

Bu arada bir iki soru da ben sormak istiyorum;Matematikten geometriden uzakta ama içinde biraz fizik olan gündelik yaşamda pekçe rastladığımız bazı olaylardan esinlenerek.

Soru şu,çay bardağınıza çayınızı koydunuz,çayın içinde çay tortuları vs. var ve şekeri atıp çayı karıştırdınız(çayın içine şekeri atıp atmamanız önemli değil,önemli olan karıştırmanız!!!),kaşığı çıkarttıktan sonra bardağın içinde dönüp duran tortular vsler durduklarında bardağın dibinde ortada toplanırlar.Hani bardağın dibinde toplanmalarını anlayabiliriz,tortuların öz kütleleri suyun öz kütlesinden yüksektir falan filan;ama neden ortasında toplanır?

Bir diğer soru şu,çaydanlık ile ocağa su koydunuz ve su kaynamaya yakın iken diyelim bir iki dakika öncesinde çaydanlığın dibinden tıslama,zırlama benzeri bir ses çıkar,bunun nedeni?

Ortada toplanmasının sebebi, küçük bardak içinde çayı karıştırırken,kaşığın kenarlardaki sıvıyı döndürmesi ve tortuların ortada kalması olmalı.

Su ısınınca moleküller daha hareketli olacakları için moleküller duvarlara çarparak ses çıkarıyor olabilir.

[Öküz Aleyhisselam 0]

çok saçma olabilir yanlış olması muhtemel düşüncem şudur ki;

belki bardak tam olarak temiz değildir ve tortularda oraya yapışıyordur.

Hayır tortular en başta zaten hareket halindeydi.Bardağın içinde serbestçe dolaşabiliyorlardı.

Ortada toplanmasının sebebi, küçük bardak içinde çayı karıştırırken,kaşığın kenarlardaki sıvıyı döndürmesi ve tortuların ortada kalması olmalı.

Su ısınınca moleküller daha hareketli olacakları için moleküller duvarlara çarparak ses çıkarıyor olabilir.

Biraz düşünelim;bardağın kenarına yakın olan sıvı kütlesi dönüyorken,ortada ki sıvı kütlesinin dönmediği sonucuna mı vardın? Eğer öyle ise yanlış bir çıkarım olmuş.Örneği biraz genellersek bu etki sadece çay bardağında değil,suyun bu şekilde dönmesini engellemeyecek her türlü kabın içinde de gözlemlenebilir.Karıştırılıp dönmekte olan suyun içerisindeki cisimler her zaman kabın tam ortasında yığılırlar.İsterseniz bunu deneyebilirsiniz,nede olsa deney gereçleri çok kolay bir şekilde temin edilebilir.Bu konuya dair belki şöyle bir ip ucu verebilirim;suyun,içinde karıştırıldığı kabın çapı arttıkça bu etki zayıflar.İkinci açıklama ise yaklaşmış ama tam olarak öyle değil.

Siz bunlar üzerine düşünürken bir iki soru daha sorayım.Şimdi soracağım soruları fizikle yakından ilgilenenler daha önce duymuş olabilirler.O yüzden hemen cevap vermemelerini bu soruları daha önce duymamış olan kimselerin düşünmesi için müsade etmelerini rica ediyorum.

Soru şu;hiç kimsenin fark etmeyeceği bir anda,evrende ki bütün cisimlerin boyutları,hatta uzay boşluğunun bir uçtan diğer uca olan uzaklığı da dahil,ikiye katlansaydı;biz insanlar bunu anlayabilir miydik? Sebebi ilen beraber.

Diğer soru;uzay boşluğunda muazzam büyüklükte bir asansör(bir kutuda olabilir),ben diyim 1milyon m³ siz diyin 10milyon m³,hayal edin.Dışarısı ile hiç bir bağlantınız yok,dışarısını hiç bir şekilde görmüyorsunuz,dört tarafı kapalı kutu ve bir arkadaşınız bir tarafında siz bir tarafında bu muazzam büyük asansörün içinde asansöre temas etmeyecek şekilde duruyorsunuz.Yani asansörün içinde uçuyorsunuz.Bu asansör atmosferi olmayan bir gezegene düşmeye başlasa,düştüğünüzü anlayabilir miydiniz? Sebebi ilen beraber.

Eylül 15, 2010 tarihinde Öküz Aleyhisselam tarafından düzenlendi

[BA'AL 0]

Soru şu,çay bardağınıza çayınızı koydunuz,çayın içinde çay tortuları vs. var ve şekeri atıp çayı karıştırdınız(çayın içine şekeri atıp atmamanız önemli değil,önemli olan karıştırmanız!!!),kaşığı çıkarttıktan sonra bardağın içinde dönüp duran tortular vsler durduklarında bardağın dibinde ortada toplanırlar.Hani bardağın dibinde toplanmalarını anlayabiliriz,tortuların öz kütleleri suyun öz kütlesinden yüksektir falan filan;ama neden ortasında toplanır?

Çayın döenrken oluşturduğu çekim kuvvetiyle atmosferdeki hortumların cisimleri toplaması gibi bir etki sebep oluyor olabilir mi?

Bir diğer soru şu,çaydanlık ile ocağa su koydunuz ve su kaynamaya yakın iken diyelim bir iki dakika öncesinde çaydanlığın dibinden tıslama,zırlama benzeri bir ses çıkar,bunun nedeni?

Bu sorunun cevabını başka yerde ''demliğin dibindeki su molekülleri ısındıkça buharlaşıyorlar ve ses o yüzden çıkıyor ''diye okumuştum.

[BA'AL 0]

Soru şu;hiç kimsenin fark etmeyeceği bir anda,evrende ki bütün cisimlerin boyutları,hatta uzay boşluğunun bir uçtan diğer uca olan uzaklığı da dahil,ikiye katlansaydı;biz insanlar bunu anlayabilir miydik?

Hayır anlayamazdık

Diğer soru;uzay boşluğunda muazzam büyüklükte bir asansör(bir kutuda olabilir),ben diyim 1milyon m³ siz diyin 10milyon m³,hayal edin.Dışarısı ile hiç bir bağlantınız yok,dışarısını hiç bir şekilde görmüyorsunuz,dört tarafı kapalı kutu ve bir arkadaşınız bir tarafında siz bir tarafında bu muazzam büyük asansörün içinde asansöre temas etmeyecek şekilde duruyorsunuz.Yani asansörün içinde uçuyorsunuz.Bu asansör atmosferi olmayan bir gezegene düşmeye başlasa,düştüğünüzü anlayabilir miydiniz?

Hayır anlayamazdık.

Sebebe gelince bence rölativite gereği anlayamazdık.

[areyougood 0]

Haci bey dünyanın çevresini saran ip konusunda haklısınız ama bir cismin ısıtılınca ağırlaşması konusunda hayır.

Bir cisim ısınınca ağırlaşmaz sadece hacmi büyür(genleşir). Hacmi büyürken buna bağlı olan kütlesi sabit kaldığı için özgül ağırlığı(1 cm3 e düşen madde miktarı) azalır saygılarımla

[areyougood 0]

Haci bey dünyanın çevresini saran ip konusunda haklısınız ama bir cismin ısıtılınca ağırlaşması konusunda hayır.

Bir cisim ısınınca ağırlaşmaz sadece hacmi büyür(genleşir). Hacmi büyürken buna bağlı olan kütlesi sabit kaldığı için özgül ağırlığı(1 cm3 e düşen madde miktarı) azalır saygılarımla

[drekinci 0]

Bir cisim ısıtılınca ağırlığı artar. Çünkü ısı enerjidir ve bu enerji (kendi miktarı oranında) cismi ağırlaştırır. Ama bu öyle küçük bir ağırlaşmadır ki en hassas terazilerle bile ölçülmesi zordur. Genleşme dikkate alınmaz ise, teorik olarak ısıtılmış madde, soğuk halindekinden ağır olur.

Ancak verilen ısı cismi genleştirir. Bu genleşme ölçülebilecek kadar fazladır. Genleşerek artan yeni hacimde, ısıtılmadan öncekine göre, birim başına düşen ağırlık azalır.

Sevgiler.

[Öküz Aleyhisselam 0]

Bir cisim ısıtılınca ağırlığı artar. Çünkü ısı enerjidir ve bu enerji (kendi miktarı oranında) cismi ağırlaştırır. Ama bu öyle küçük bir ağırlaşmadır ki en hassas terazilerle bile ölçülmesi zordur. Genleşme dikkate alınmaz ise, teorik olarak ısıtılmış madde, soğuk halindekinden ağır olur.

Ancak verilen ısı cismi genleştirir. Bu genleşme ölçülebilecek kadar fazladır. Genleşerek artan yeni hacimde, ısıtılmadan öncekine göre, birim başına düşen ağırlık azalır.

Sevgiler.

Bakın burada bahsettiğiniz enerjinin kütleye dönüşmesi olayı gerçekte olmaz(en azından normal koşullarda;ısıtma ile mesela).Ancak kütle enerjiye dönüşebilir orada pek bir problem yok.Olayı biraz daha açıklamak gerekirse cisim ısı olarak aldığı enerjiyi daha sonra ışıma olarak geri yollar.Ama ısı olarak aldığı enerjiyi bir şekilde depo etseydi(misal kimyasal bağ enerjisi olarak)kütlede bir artma olduğunu söyleyebilirdik.Fakat normal bir maddeyi sadece ısıtınca kütlesinde bir değişme olması beklenmez.Bu olay çok uç koşullarda gerçekleşir(relativistik hızlar).

bkz(özel görelilik)

Eylül 16, 2010 tarihinde Öküz Aleyhisselam tarafından düzenlendi

[Öküz Aleyhisselam 0]

Çayın döenrken oluşturduğu çekim kuvvetiyle atmosferdeki hortumların cisimleri toplaması gibi bir etki sebep oluyor olabilir mi?

Aynı prensip orada da geçerli.Ama ben tam bir açıklama bekliyordum.Esasında bardağın çeperlerinin oluşturduğu sürtünme kuvvetidir.Bardağı kaşıkla karıştırıp bir miktar hız kazandırırız içindeki su kütlesine ve beraberindeki tortulara.Su bardak çeperiyle doğrudan temas ettiğinden dış kısımları iç kısımlarından daha yavaş döner.Aynı şekilde karıştırıp belli miktarda hız kazandırdığımız tortular sahip oldukları hızlarını korumak için iç tarafa doğru toplanmaya başlar.Cisimler her zaman sürtünme kuvvetinin az olduğu yöne doğru hareket etmek ister(örnek futbol topunun falso alması).

Bu sorunun cevabını başka yerde ''demliğin dibindeki su molekülleri ısındıkça buharlaşıyorlar ve ses o yüzden çıkıyor ''diye okumuştum.

Evet bu doğru ama eksik.Isıtılan su homojen bir şekilde ısınmıyor.Çaydanlığın veya artık hangi aracı kullanıyorsak ısıtma işleminde alt kısmı doğrudan ateşle temas ettiği için daha çabuk ısınıyor dolayısı ile alt kısımdaki suyu daha çabuk ısıtıyor.Dipteki su moleküllerinin buhar basıncı atmosfer basıncına ulaştıklarında ufak çok ufak buhar kabarcıkları oluşuyor ve bu kabarcıklar görece kendilerinden daha soğuk su ile karşılaştıklarında henüz çaydanlığın dibinden ayrılmamışken soğuyup bir anda tekrar suya dönüşüyor ve su kütlesi çaydanlığın dibine çarpıyor.O ses bu şekilde meydana geliyor.

[drekinci 0]

Bakın burada bahsettiğiniz enerjinin kütleye dönüşmesi olayı gerçekte olmaz(en azından normal koşullarda;ısıtma ile mesela).Ancak kütle enerjiye dönüşebilir orada pek bir problem yok.Olayı biraz daha açıklamak gerekirse cisim ısı olarak aldığı enerjiyi daha sonra ışıma olarak geri yollar.Ama ısı olarak aldığı enerjiyi bir şekilde depo etseydi(misal kimyasal bağ enerjisi olarak)kütlede bir artma olduğunu söyleyebilirdik.Fakat normal bir maddeyi sadece ısıtınca kütlesinde bir değişme olması beklenmez.Bu olay çok uç koşullarda gerçekleşir(relativistik hızlar).

bkz(özel görelilik)

Sevgili Ö.A

Biliyorsun ısı kuantalar ile iletilir. Bir cismi ısıttığınız zaman o cisimde kimyasal bağlar oluşmuyor ama atom hareketleri artıyor. ( Isıtmadan önceki toplam atom hareketleri, ısıtıldıkca artar.) Hareket artması kütle artması anlamına gelir. Çünkü Einstein nin denklemine göre bir cisimin hareketiyle orantılı olarak kütlesi artar.

Evet ısıtılan cisim enerjiyi depo etmiyor ama. Sıcak kaldığı sürece, enerjiyi muhafaza ettiği sürece ağırlığı artar. Enerji vermeyi keserseniz dış ortam ile sürekli temasından dolayı aldığı ısıyı dış ortama iade eder ve kütlesi de bu kayıp ile orantılı olarak azalır.

Sevgiler.

[Öküz Aleyhisselam 0]

Sevgili Ö.A

Biliyorsun ısı kuantalar ile iletilir. Bir cismi ısıttığınız zaman o cisimde kimyasal bağlar oluşmuyor ama atom hareketleri artıyor. ( Isıtmadan önceki toplam atom hareketleri, ısıtıldıkca artar.) Hareket artması kütle artması anlamına gelir. Çünkü Einstein nin denklemine göre bir cisimin hareketiyle orantılı olarak kütlesi artar.

Evet ısıtılan cisim enerjiyi depo etmiyor ama. Sıcak kaldığı sürece, enerjiyi muhafaza ettiği sürece ağırlığı artar. Enerji vermeyi keserseniz dış ortam ile sürekli temasından dolayı aldığı ısıyı dış ortama iade eder ve kütlesi de bu kayıp ile orantılı olarak azalır.

Sevgiler.

E tabi söylediğinde haklısın ısınınca kütle artar(prensipte;prensipte dedim çünkü bunu ölçebilecek hassasiyete sahip bir cihaz yapmak mümkün değil).Kalıcı bir artıştan bahsettiğinizi düşünmüştüm yazarken.

[Öküz Aleyhisselam 0]

Hayır anlayamazdık

Hayır anlayamazdık.

Sebebe gelince bence rölativite gereği anlayamazdık.

İkisi de anlaşılabilir.Ama ilk soruyu burada sormak gibi bir hatayı nasıl yapmışım bilmiyorum,cevabı uzun sürebilir İkinci soru da kişilerin düşüş doğrultularını hayal et,nereye doğru düştüklerini hayal et.Bulabilirsin :B

[BA'AL 0]

İkisi de anlaşılabilir.Ama ilk soruyu burada sormak gibi bir hatayı nasıl yapmışım bilmiyorum,cevabı uzun sürebilir İkinci soru da kişilerin düşüş doğrultularını hayal et,nereye doğru düştüklerini hayal et.Bulabilirsin :B

Asansör ilk önce ''0'' hızla mı hareketine başlıyor?

[Öküz Aleyhisselam 0]

Asansör ilk önce ''0'' hızla mı hareketine başlıyor?

Evet her şey bir birine göre hareketsiz ilk başta,sonra bir kütle tarafından çekiliyor.

[Öküz Aleyhisselam 0]

Kimsenin burayla ilgilendiği yok sanırım sorduğum sorular canınızı sıktı.En iyisi cevaplarını veriyim yeni bir soru daha var ama yanında.

...uzay boşluğunda muazzam büyüklükte bir asansör(bir kutuda olabilir),ben diyim 1milyon m3 siz diyin 10milyon m3,hayal edin.Dışarısı ile hiç bir bağlantınız yok,dışarısını hiç bir şekilde görmüyorsunuz,dört tarafı kapalı kutu ve bir arkadaşınız bir tarafında siz bir tarafında bu muazzam büyük asansörün içinde asansöre temas etmeyecek şekilde duruyorsunuz.Yani asansörün içinde uçuyorsunuz.Bu asansör atmosferi olmayan bir gezegene düşmeye başlasa,düştüğünüzü anlayabilir miydiniz? Sebebi ilen beraber.

Bu soru izafiyet teorisini bilim dünyasına sunan Einstein'in önerdiği bir düşünce deneyi idi.Cevap anlaşılır olacaktı.Nasıl mı? Asansör de dahil olmak üzere içerisindekiler bir kütle tarafından çekilmekte,yani kütleye doğru düşmekte.Bu cisimlerin düşüş doğrultusu üzerine düştükleri gezegenin kütle merkezinde çakıştıklarından düştükçe bir birlerine de yaklaşırlar ve bu sayede düştüklerini anlayabilirler.

...hiç kimsenin fark etmeyeceği bir anda,evrende ki bütün cisimlerin boyutları,hatta uzay boşluğunun bir uçtan diğer uca olan uzaklığı da dahil,ikiye katlansaydı;biz insanlar bunu anlayabilir miydik?...

Bu sorunun cevabı da anlaşılabilir olacaktı.Bunun nasılına gelince;eğer cisimlerin bütün uzunlukları ikiye katlanırsa hacimleri ve dolayısı ile ağırlıkları da sekize katlanır(inanmazsanız bir iki hesapla anlayabilirsiniz).Bütün cisimlerin boyutları eşit oranlarda arttığından bu olayı doğrudan gözlemleye meyiz.Ama bazı terslikler hissedebiliriz;misal dünyayı ele alalım.Dünyayı yaklaşık olarak bir küre olarak kabul edersek ve bu kürenin yarı çapını ikiye katlarsak hacmi ve dolayısı ile kütleside iki kat artacaktır.Fakat kütle merkezine olan uzaklık sadece iki kat artacağından (GM)/r²(G:genel çekim sabiti,M:Dünyanın kütlesi,r: Dünyanın yarı çapı) formülüne göre dünyanın çekim ivmesi ikiye katlanacaktır.Daha başka örnekler vermek gerekirse cisimlerin kaldırma kuvvetleri kesit yüzey alanına göre değiştiğinden böyle bir durumda(boyutların ikiye katlanması durumu) cisimlerin kesit yüzey alanları dört kat artacağından kaldırma kuvvetleri de dört kat artacaktır.Temellerinin kaldırma kuvveti dört kat artan bir binanın kütlesinin sekiz kat artması ile birlikte binanın kolonlarında çatlamalar görülebilir(büyük gökdelenler büyük oldukları kadar sorun yaşardı).Aynı durum canlıların bir çoğu içinde geçerli olur.Bir sabah kalktığınızda sekiz kat artan kütlenize karşılık kaldırma kuvveti dört kat artan bacaklarımız bizi taşımakta zorluk çekerlerdi.

Yeni soru;içi su dolu bir şişenin ağzına ani ve sert bir şekilde vurulunca dibinin kırılmasının tam açıklaması nedir?

[drekinci 0]

Sevgili ÖA

Asansör deneyin zaten uygulanabilir bir durum. Çok yükseklerdeki bir uçak motorlarını durdurup serbest düşmeye bırakılırsa yerçekimi uçağı tümü ile aşağı çektiği için uçağın içinde yerçekimi algılanmaz. Eğer uçağın pencereleri yok ise. Uçağın düştüğünü, hangi yöne hareket ettiğini kimse anlamaz. Ve senin verdiğin

Bu cisimlerin düşüş doğrultusu üzerine düştükleri gezegenin kütle merkezinde çakıştıklarından düştükçe bir birlerine de yaklaşırlar ve bu sayede düştüklerini anlayabilirler.

Bu yanıttan kimse bir şey anlamaz. Kütle merkezinde çakışmak ne demek?

Evrende her şey aynı anda iki katına büyür ise bu büyümeyi kimse farketmez. Bir eşitliğin iki tarafını aynı sayı ile çarparsan eşitlik bozulmaz.

kürenin yarı çapını ikiye katlarsak hacmi ve dolayısı ile kütleside iki kat artacaktır

Kürenin yarı çapını ikiye katlarsak hacmi de kütlesi de iki kat artmaz.

Kapalı kaplarda ki su veya metalik yağlar (basınç karşısında hacimleri azalmadığı için) birim alana yapılan basınc tüm alana aynen yansır. (Pascal prensibi.)

Dolayısıyla şişenin ağzılna yapılan ani bir basınç, şişenin tüm iç yüzeyine yansır, yayılır. Şişe patlar. Tabanı daha kalın olduğu için gövdesi kırılır, dibi sağlam kalır.

Sevgiler.

[Öküz Aleyhisselam 0]

Asansör deneyin zaten uygulanabilir bir durum. Çok yükseklerdeki bir uçak motorlarını durdurup serbest düşmeye bırakılırsa yerçekimi uçağı tümü ile aşağı çektiği için uçağın içinde yerçekimi algılanmaz. Eğer uçağın pencereleri yok ise. Uçağın düştüğünü, hangi yöne hareket ettiğini kimse anlamaz. Ve senin verdiğin

Benim burada verdiğim örnek Einstein'ın düşünce deneylerinden biridir ve cevabı da budur,açıklaması da budur.Zaten burada verilen örnek düşünce deneyi olduğundan bir insanın gözlem ile bu durumun farkına varması olanaksızdır bu yüzden burada sadece mantıklı düşünmek gerekir.Ama eğer "bu ne kadar mantıksız,ne kadar saçma bir örnek-cevap" derseniz yukarıda sizin de tartıştığınız ısınma ile kütle artışı da değil sadece gözlem ile en ince ölçümlerle bile anlaşılamaz.Zaten bu yüzden adı düşünce deneyidir.

Kütle merkezinde çakışmak ne demek?

Düşüş doğrultusu dediğimiz şey düşen cisimlerin düştükleri yön anlamındadır.Peki düşen bir cisim misal verdiğim örnekte gezegene düşüyor nereye doğru düşer?Tabi ki de gezegenin kütle merkezine.Merkezden ve birbirlerinden belli bir mesafe uzakta bulunan iki cisimde aynı ivme ile aynı anda merkeze doğru hareket ederler ve merkeze yaklaştıkça birbirlerine de yaklaşır.Benzer üçgenler örnek olarak gösterilebilir.

Kürenin yarı çapını ikiye katlarsak hacmi de kütlesi de iki kat artmaz.

O kadar yazı kalabalığının arasında dalgınlığıma geldi yanlış yazmışım.Doğrusu sekiz kat olacaktı.Hemen düzeltiyorum yukarıyı.

Kapalı kaplarda ki su veya metalik yağlar (basınç karşısında hacimleri azalmadığı için) birim alana yapılan basınc tüm alana aynen yansır. (Pascal prensibi.)

Dolayısıyla şişenin ağzılna yapılan ani bir basınç, şişenin tüm iç yüzeyine yansır, yayılır. Şişe patlar. Tabanı daha kalın olduğu için gövdesi kırılır, dibi sağlam kalır.

Son verdiğim sorunun açıklamasının da Pascal prensipleriyle alakası yok.Esasında Newton yasaları ile açıklanır ve bu yapabileceğiniz bir deneydir.Dahası bu örneğe televizyonlarda da rastladım,rastlayan arkadaşlar da olmuştur muhakkak.

Youtube'da bulduğum buna benzer bir örnek.Burada bu soruya ilişkin cevabı da veriyorlar zaten.==>>

Not:Yukarıda ki mesajımı düzenleyemedim o şekliyle kaldı artık yapcak bir şey yok.

Eylül 19, 2010 tarihinde Öküz Aleyhisselam tarafından düzenlendi

[ketzap 0]

ışık hızıyla bize doğru gelen bir cismi görebilir miyiz?