Jump to content

Mantık ve Modern Felsefe


Recommended Posts

Şu anda kullanılan anlamda felsefe terimi esas itibariyle mantıktan ibarettir cümlesi, felsefi düşünceyi yerli yerine oturtmakta ve onu doğrudan hakikat idraki olan entellektüel sezgiden ayırmaktadır. Ve fakat rasyonel düzeyde başka bir ayırım da yapmak gerekmektedir. Mantık, ya aklın ya da bir yanlışın emrinde çalışır ; akılsızlık mantığın gücünü azaltabileceği gibi onu tamamen ortadan da kaldırabilir ; böylece de felsefe hiçbirşey veremez. Felsefe, ontolojik ışık taşıyan bir Aristoculuk şekline bürünebileceği gibi, mantığı susturan bir varoluşçuluk biçimine de girebilir. İnsanı gerizekalıca gerçeğin merkezine oturtan ve endişe ve elem gibi son derece öznel ve tahmini kavramlarla işlev gören bir metafiziğe (varoluşçuluk) ne denebilir ki? Akılsızlık (metafizik muhakemeden yoksunluk) ve ihtiras mantığı iğfal ederse, çağdaş düşüncede oldukça bol olan zihinsel şeydancılıktan kaçmak mümkün olmaz.

Mantıksal bir ispatın geçerliliği konuya ilişkin bilgimize dayandığı için başlangıç noktası olarak bu saf ve yalın mantığı almama yanlış olur. İnsanoğlu Varlığın direkt bilgisine sahip olmaksızın ve "kalbi ile görmek" yerine "beyni ile düşünmekle" yetinirse bu mantığın ona hiçbir faydası olmaz; çünkü böyle bir insan safsatadan yola çıkmıştır. Ayrıca bir ispatın geçerliliği onun diyalektik etkinlik alanından ayrı tutulmalıdır; çünkü ispatın etkinlik alanı, hakikatin anlaşılabilmesi ve idrak edilebilmesi için lazım olan sezgisel bir tematül ve dolayısıyla entellektüel bir kapasiteye dayanır. Burda şöylesi bir itirazla karşılaşıyoruz : Rasyonalistler, ispatın bir anahtar yahut bir sembol olduğunu ve gerçek aydınlanma yerine perdeyi açtığını unutmaktadır; çünkü ispat kendi başına cehaletten bilgiye atlayışı ifade etmez. Argüman, ispat etmek yerine işaret eder. İspat, ancak rehberlik edebilir, çünkü Mutlak Olan'ı kendisi dışında ispatlamak imkansızdır. Eğer ispattan kasıt belli bir zihni hile yoluyla birşey bilmek ise - ki us-üstünü kabul etmeyen mantığın yapmayı amaçladığı tam olarak budur ve bu cehaleti koyulaştırır - o zaman Tanrı'nın mümkün hiçbir ispatı yoktur; bu, sembolik ve tefekküre dayanan metafizikte bunlara niçin ihtiyaç duyulmadığını izah eder. Unutulmamalıdır ki, dinin dili sembolizm ve analojilerdir. Bu sembolizm yahut temsili anlatımlar, entellektüel sezgiyi muhatap alan kimseler için ispat niteliği taşır. Gerek kutsal metinler, gerekse bu metinleri tantrik yahut akli bir biçimde açılıma kavuşturmaya çalışan İbn arabi, Mevlana yahut Saidi nursi gibi alimlerin yazdıkları metinler, bu sembolik ve analojik anlatıma sahip metinlerdir.

Mantığa gelince, mantık, zihni koordinasyon ve rasyonel sonuçlara varma ilminden başka birşey değildir; bu nedenle mantık, kendi kaynaklarıyla aşkın olana ulaşamaz. Aşkın gerçekliğe ulaşmanın yolu mantıküstü - ve fakat mantık dışı değil - olan ve sembolizm ile analojiye dayanan bir diyalektikten geçer. Öbür yandan çağdaş felsefe sakat bir mantığa benzemektedir; çünkü entellektüel olarak aşikar olana "önyargı" ismini takmış ve zihni olandan kurtulmak gayesiyle mantık-altı seviyete inmiştir; kendini entellektüel ışıktan koparan felsefe "bilinçaltını" konu seçmiştir -sığınmıştır-. Felsefi şüphecilik, "önyargıdan" kurtulmayı amaçladığı halde aslında bu tavır tamamen yapaydır; çünkü şüphecilik gerçek bilgden değil, salt cehaletten yola çıkar ve bu yüzden de Akla olduğu gibi gerçekliğe de yabancıdır.

Not : Yazıyı takip edenlerce anlaşılacaktır ki, akıl ve us kavramları tarafımızca farklı anlamlarda kullanılmıştır. Akıl derken, us ve entellektüel sezginin birlikteliğini, Mutlak Gerçekliğe varmanın aşkın bir yolunu kastediyoruz.

Link to post
Sitelerde Paylaş

''Mantıksal bir ispatın geçerliliği konuya ilişkin bilgimize dayandığı için başlangıç noktası olarak bu saf ve yalın mantığı almama yanlış olur. İnsanoğlu Varlığın direkt bilgisine sahip olmaksızın ve "kalbi ile görmek" yerine "beyni ile düşünmekle" yetinirse bu mantığın ona hiçbir faydası olmaz; çünkü böyle bir insan safsatadan yola çıkmıştır.''

ben tam tersinin oldugunu düşünüyorum.

Link to post
Sitelerde Paylaş
  • Konuyu Görüntüleyenler   0 kullanıcı

    Sayfayı görüntüleyen kayıtlı kullanıcı bulunmuyor.

×
×
  • Yeni Oluştur...