Jump to content

Recommended Posts

  İnsanların dine düşkün olması, zeki görünen insanların bile aptalca masalları sanki tanıklık yapmışcasına kolayca benimsemesi ve beynin evrimi arasında doğrudan bir bağlantı var görünüyor,
beynin evrimsel süreçte karşısına çıkan problemleri aşmak adına seçile gelen faydalı işlevler günümüz insanı için ironik bir şekilde gelişime engel teşkil eden bir hal almış olabilir,   
"Incognito" yazarı David Eagleman, beyin üzerindeki araştırmaların, beynin
 akıllı ve mantıklı davranmayı gerektirmeyecek biçimde evrimleştiğini gösterdiğini kitabında ifade etmiş;

Beyniniz, çözmek üzere evrimleşmediği belirli tipteki hesaplamaları yaparken sıkıntıya girse de, toplumsal konuları ele alan hesaplamaları kolaylıkla yapar.

Diyelim ki size aşağıdaki dört kartı gösterdim ve şöyle bir iddia attım ortaya: Bir yüzünde çift sayı olan bir kartın diğer yüzünde de “ana” renklerden birinin adı var.

Size doğruyu söyleyip söylemediğimi anlamak için hangi iki kartı çevirmeniz gerekir?

 

0?ui=2&ik=46acae0f00&view=fimg&th=164a8db16e2419a6&attid=0.1&disp=emb&attbid=ANGjdJ_WJBZPDVhWa1ZASIk2d7yptP5oqe-Cb-AkMXqbfh0RT2wxnyKAjftxeHvkM6MmlckqRK1qmXq4gIiHB3uedvdIHuq7dHtd688Wk5H52aatR_8SslNRwNVKtpU&sz=w1340-h430&ats=1531850499952&rm=164a8db16e2419a6&zw&atsh=1

Bu problem sizi sıkıntıya sokuyorsa dert etmeyin; kolay bir problem değil sonuçta. 
Yanıt, çevrilecek iki kartın üzerinde “8” ve “mor” yazan kartlar olduğudur. 
Üzerinde “5” yazan kartı çevirip de arkasında “kırmızı” yazdığını görmüş olsaydınız, bu size kuralın doğruluğu hakkında hiçbir şey söylemezdi; 
çünkü size başta yalnızca çift sayılı kartlarla ilgili bir ifade sunmuştum. 
Benzer şekilde, “kırmızı” yazan kartı çevirdiğinizde karşınıza bir tek sayı çıksaydı, bunun da verdiğim mantıksal kuralla ilgisi olmayacaktı; 
çünkü tek sayılı kartların, diğer yüzlerinde ne yazdığı hakkında bir şey söylememiştim zaten.

Beyniniz koşullu mantığın kurallarına uygun bir düzenlenme gösterseydi, sizden istenen yanıtla ilgili herhangi bir sorun yaşamayacaktınız. 
Ancak, soruyu doğru yanıtlayanların oranı dörtte birden azdır; üstelik aynı durum resmi bir mantık eğitiminden geçen gruplar için de geçerlidir. 
Problemin genel olarak zor gelmesi, beynimizin bu tür genel mantık problemlerine uygun bir düzenleniş içermediğine işaret eder. 
Bunun nedeni, olasılıkla, bu mantık problemlerine çözüm bulmadan da, bir tür olarak yaşamımızı gayet iyi idare edebilmiş olmamızdır.

Ama hikâyenin püf noktası şu: Aynı mantık problemi, onu anlamamıza izin veren zihinsel düzenlenişe uygun, 
yani toplumsal insan beyninin önem verdiği sözcüklerle sarıp sarmalanmış biçimde sunulursa, kolayca çözülecektir. 
Yeni kural şu olsun: 18 yaşından küçükseniz alkol alamazsınız. Aşağıdaki her kartın bir yüzünde birinin yaşı, diğer yüzünde de elindeki içecek var.

 

0?ui=2&ik=46acae0f00&view=fimg&th=164a8db16e2419a6&attid=0.2&disp=emb&attbid=ANGjdJ89YrCAYyOy3G6AT_Xb1L4g22CxuZ84p-23vLKz04EV3I3L1pj0MVXVbK-O6pWrAE6KEqUfQLotvPUa1NBhQQqqVQQnhNNr3i7xbdhy1M4TCqSMy73yBTmJKsM&sz=w1460-h484&ats=1531850499953&rm=164a8db16e2419a6&zw&atsh=1

 

Kuralın ihlal edilip edilmediğini anlamak için hangi kartları çevirmeniz gerekir? 
Çoğu katılımcı, bu soruya doğru yanıt verir (üzerinde “16” ve “tekila” yazan kartlar). 
İki problemin de biçimsel olarak birbirine eş olduğuna dikkat edin. Öyleyse neden birincisinde zorlandınız da ikinciyi daha kolay yanıtladınız? 
Cosmides ve Tooby, ikinci durumdaki performans artışının beyindeki bir tür “uzmanlaşma”yı temsil ettiğini savunuyor. 
Beyin, toplumsal etkileşime öyle çok önem verir ki, evrim sürecinde buna adanmış özel programlar –adlandırma ve zorunluluk durumlarıyla baş etmeyi sağlayacak ilkel işlevler– geliştirmiştir. 
Bir başka deyişle beyniniz üçkâğıtçıları sezmek gibi toplumsal problemleri çözebilecek, ama genelde akıllı ve mantıklı davranmayı gerektirmeyecek biçimde evrimleşmiştir.

 

 

David Eagleman  Nörobilim dalında doktora sahibi, 

Teksas, Houston’daki Baylor Tıp Fakültesi’nde Algı ve Eylem Laboratuvarı’nın başında olan Eagleman, Nörobilim ve Hukuk Teşebbüsü’nün de kurucu ve yöneticisi.

Link to post
Sitelerde Paylaş
  • Konuyu Görüntüleyenler   0 kullanıcı

    Sayfayı görüntüleyen kayıtlı kullanıcı bulunmuyor.

×
×
  • Yeni Oluştur...